Kilka oczywistości

Każde dziecko zasługuje na możliwość odkrycia i poznania świata wolnego od stereotypów, uogólnień i nieprawdy. Każde dziecko na świecie ma prawo do edukacji na najwyższym możliwym poziomie.

Ale to od nas: nauczycieli, edukatorów, rodziców zależy, jaki obraz świata przekażemy w procesie nauczania. Edukacja globalna i jej założenia właśnie na to kładą nacisk. A naszym zadaniem jest, pamiętając o tym, dopilnować jakości przekazu, treści oraz formy.

Jednak jak zrobić to w praktyce? Warto powiedzieć o kilku prostych zasadach, które pomagają w realizacji założeń edukacji globalnej.

Metody aktywizujące

Podczas planowania działań w obszarze edukacji globalnej, warto pamiętać o wykorzystaniu naturalnej ciekawości dzieci do samodzielnego odkrywania, poznawania i doświadczania otaczającego świata, tak charakterystycznej dla tego okresu rozwoju. Metody aktywizujące dają szansę na głębokie uwewnętrznienie wiedzy, zgodnie z zasadą, że to, co odkrywamy sami, na zawsze będzie osobistym, wyjątkowym przeżyciem.

Nauczyciel wykorzystujący te metody to moderator, animator oraz inspirator. Jego zadaniem jest wzmacnianie tych doświadczeń, które wymagają wzmocnienia, wyjaśnianie wątpliwości, pogłębianie wiedzy, świadomości i doświadczenia.

Badanie potrzeb przede wszystkim

W nowoczesnym nauczaniu, którego wyraz stanowi realizacja projektów edukacyjnych, podstawą do planowania działań powinno być badanie potrzeb oraz sprawdzenie poziomu wiedzy adresatów oraz poznanie ich stanowiska na dany temat. Zasada ta powinna być stosowana w odniesieniu zarówno do dzieci, jak i do dorosłych, niezależnie od problematyki.

W edukacji globalnej ważne więc jest poznanie opinii otoczenia: sprawdzenie, czy dana grupa społeczna myśli stereotypami, jeśli tak – jakimi? Jaki jest obraz zagadnienia i jakie jest jego rozumienie? Tylko dzięki tej wiedzy możemy w prawidłowy sposób dostosować poziom przekazu do potrzeb i możliwości odbiorcy: ucznia, rodzica.

Dobre materiały, wizualizacja, ilustrowanie

W edukacji globalnej nie wystarczy dziecięca wyobraźnia - potrzebujemy wizualizacji oraz ilustracji rzeczywistości. Ponieważ jednak żyjemy w czasach Google Earth, Wikipedii, YouTuba, powszechnej mobilności i komunikacji wirtualnej, łatwy dostęp do informacji bardzo ułatwia przygotowanie zajęć. Bez trudu można sprawdzić, skąd pochodzi dany utwór muzyczny i zweryfikować poprawność domysłów. Bez problemu każdy może obejrzeć na wirtualnej mapie świata interesujący obszar lub zwiedzić wirtualne muzeum, które w rzeczywistości odległe jest o tysiące kilometrów. Niech nowoczesna technika będzie sprzymierzeńcem edukacji globalnej.

Dbanie o emocje – doświadczenie bezpieczne

Pokazując dzieciom świat, często dotykamy bardzo trudnych obszarów tematycznych takich jak głód, ograniczenia zasobów ziemi, zrównoważony rozwój, tolerancja, gender. Aby w pełni zrozumieć zagadnienie, trzeba go doświadczyć, przeżyć emocje z nim związane. W pracy edukacyjne często się do tego odnosimy i porównujemy warunki życia w różnych państwach, próbując wskazać różnice czy podobieństwa. To jak najbardziej skuteczne metody, ale przede wszystkim należy pamiętać, by dbać o emocje maluchów, których nigdy nie wolno nam zostawić w poczuciu bezsilności, smutku czy poczuciu winy.

Planując konkretne działania, dobrze jest zadawać sobie pytania:

Co chcę osiągnąć?

Czy te uczucia, które zostaną wywołane, są dziecku potrzebne do zrozumienia danego problemu?

Jakie emocje pozostaną na koniec?

Jeśli przekaz może mocno poruszyć, od razu zestawiajmy go z rozwiązaniem i odpowiedzią na pytanie, co konkretnie dzieci mogą w tym zakresie zrobić - one same, a nie „świat”.

Włączanie otoczenia

W edukacji globalnej możemy spotkać się z tematami trudnymi bądź niewygodnymi, rodzącymi dyskusje społeczne np.: tolerancja czy język równościowy, prawa dziecka, prawda człowieka, tolerancja, gender. Bywają one zarzewiem sporów, dlatego dosyć często stanowią tematy tabu i w niektórych rodzinach nie porusza się ich. Warto mieć to na uwadze przy planowaniu pracy, ponieważ konieczne jest angażowanie otoczenia dziecka w dyskusję na te tematy

Edukacja globalna to zadanie nie tylko dla nauczycieli i nauczycielek. To ogromne wyzwanie wszystkich ludzi, czyli każdego z nas. A z pewnością udało się Wam zauważyć, że bardzo trudno jest zmienić własne stereotypowe myślenie i nauczenie się patrzenia na świat w myśl zasad edukacji globalnej. Sama nieustannie łapię się na zachowaniach absolutnie z tym niezgodny, na przykład zdarza mi się zupełnie automatycznie używać języka wykluczenia.

Edukacja globalna to ogromny zakres tematów i wielki obszar wiedzy do zdobycia. To także weryfikowanie już zdobytych informacji. Dołóżmy wszelkich starań, by dziecko widziało, że to, o czym się mówi, nie jest oderwane od rzeczywistości. Starajmy się przygotować grunt do edukacji, dbajmy o pozytywny przekaz, nie zostawiajmy dziecka w przekonaniu, że prawa te nie działają.

Proste sposoby na globalne problemy

Przyglądając się pracy nauczycielek w trakcie warsztatów, zrozumiałam, jak trudno znaleźć sposób na przekazanie tej skomplikowanej wiedzy o świecie małym dzieciom. Uczestniczkom warsztatów udało się wypracować na to metody, w mojej opinii, absolutnie genialne i znacząco podnoszące jakość edukacji globalnej na jednym z pierwszych poziomów edukacji.

W tym miejscu mam przyjemność wyróżnić zajęcia:

Prasowanie globusa, czyli co to jest mapa świata

Aby dowiedzieć się, co to jest mapa świata, wystarczy przeciąć globus na pół, położyć dwie półkule obok siebie i wyprasować.

Zabawy z całego świata - wyszukiwanie zabaw z krajów poznawanych przez dzieciaki: są wśród nich podobne do znanych nam, ale znajdą się też absolutne nowości!

Waga - narzędzie pomagające w łatwy sposób omówić tematy zrównoważonego rozwoju oraz równości ludzi wobec praw i obowiązków.

Warsztat wprowadzający, który pokazuje zależności między ludźmi, roślinami i zwierzętami oraz rolę społeczności, do której należymy.

Podróż do Innego - dzieci to uwielbiają! Ich wyobraźnia pozwala z wielką satysfakcją podróżować na niby, dzięki czemu przy pomocy narzędzi wizualizujących możemy sprawić, że ich wiedza o Innym będzie doświadczeniem wartościowym, zachęcającym do samodzielnych poszukiwań w przyszłości. Inny nie będzie obcy i niepokojący a ciekawy i inspirujący.

Globalnie, czyli?

Szukając odpowiedzi na pytanie: Czy wystarczą dobre metody, projekt edukacyjny lub cykl warsztatów, by w przedszkolu wprowadzić zasady wynikające z edukacji globalnej?, doszłam do wniosku, że jedyny naprawdę skuteczny sposób to FILOZOFIA globalna1. Polega na zmianie sposobu myślenia o edukacji przedszkolnej. Chodzi o to, by posługiwać się na co dzień językiem równościowym, podkreślać równouprawnienie i nie pogłębiać stereotypów. Konieczna jest dbałość, by przekazywać dzieciom prawdziwe i sprawdzone informacje, precyzyjnie i konkretnie mówić zarówno o innych kulturach i krajach, jak też omawiając zagadnienia dotyczące bezpośrednio nas samych.

Wielką wartość ma wypracowanie zasad opartych na założeniach edukacji globalnej, których przestrzegać będzie cała placówka przedszkolna. Zachęcam, by wspólnie zastanowić się, jak rozmawiać o Prawach Dziecka, jak pokazywać dzieciom świat, jak mówić o wielokulturowości, tolerancji, ekologii. Można od razu sprawdzić, czy jakieś materiały wykorzystywane w naszej pracy nie naruszają w rażący sposób zasad edukacji globalnej oraz poszukać rozwiązania takiego stanu rzeczy.

Na koniec wszystkim korzystającym z tej publikacji życzę DOBREJ ZABAWY, bo nie zapominajmy, że to jedna z najskuteczniejszych metod edukacyjnych.