Gender

Pedagogika uwzględniająca problematykę płci

Celem pedagogiki uwzględniającej problematykę płci (określanej też jako pedagogika wrażliwa na płeć czy też pedagogika genderowa) jest przekazywanie dzieciom, że bez względu na to, czy urodziły się dziewczynką czy chłopcem, mogą mieć w życiu równe możliwości i szanse; jest to stwarzanie przestrzeni w której każdy chłopiec i dziewczynka może w pełni realizować swoje indywidualne predyspozycje, niezależnie od ograniczających wymagań przypisanych społecznie ich płci.

Realizaja Milenijnych Celów Rozwoju dla Polski

Zajęcie się tematem równości płci w pracy z dziećmi wpisuje się w tematykę edukacji globalnej – trzeci milenijny cel rozwoju dla Polski zakłada promocję równości płci i zwiększenie szans kobiet, a przede wszystkim: zmniejszenie nierówności szans kobiet na rynku pracy do roku 2015.

Gender a prawa człowieka

Zajęcia te mają też inny wymiar – dzieci, które wzrosną wzmocnione w swoim potencjale osobistym, ze świadomością jak są różne w swoich zainteresowaniach i jednocześnie równe w swoich prawach, w przyszłości będą mogły bardziej świadomie i odważnie stawać w obronie praw innych ludzi.

Edukacja - podejście równościowe

W części poświęconej tematyce genderowej szkolenia uczestniczki same rozmawiały o swoim stosunku do ról płciowych oraz poznały warsztaty zaprojektowane przez autorki publikacji „Równościowe przedszkole. Jak uczynić wychowanie przedszkolne wrażliwym na płeć”1. Z tej inspiracji powstał warsztat „W świecie zawodów – policjantka i pielęgniarz”.

Wartością warsztatu było otwarcie dzieci na ich własne marzenia, możliwe kierunki rozwoju zgodne z osobistymi talentami i zainteresowaniami, choć być może wybiegającymi poza tradycyjne role przypisane chłopcom i dziewczynkom; wzmocnienie dzieci w ich talentach indywidualności. W ten sposób dzieci uzyskały przyzwolenie na to, aby w przyszłości rozwijać takie modele męskości i kobiecości, które będą najbardziej zgodne z nimi samymi. Dzięki spotkaniu z pielęgniarzem i policjantką dzieci mogły dowiedzieć się więcej o pracy kobiety w zawodzie stereotypowo męskim oraz o pracy mężczyzny w zawodzie tradycyjnie kobiecym, poznać ich motywację do podjęcia wybranej profesji i korzyści osobiste z wykonywania danego zawodu, dowiedziały się też o możliwych trudnościach.

Autorki warsztatu na wielu poziomach zadbały o aspekt równościowy warsztatu, co wzmacniało wrażliwość kulturową dzieci i opatrzenie, osłuchanie z różnorodnością:

  • Przygotowanie prezentacji z wykorzystaniem zdjęć osób z różnych stron świata. Pomogła zrozumieć, że obie rzeczywistości: zarówno ta znana, jak i nieznana, są równe.
  • Napisanie własnej piosenki w której użyte zostały zarówno męskie jak i żeńskie nazwy dla reprezentantów różnych zawodów.
  • Przeprowadzenie z dziećmi rozmowy o tym, że zawody nie są przypisane do płci: zabawa klasyfikująca oraz wykonanie i przymierzanie portretów.

Dyskurs tolerancji

Podczas omawiania prezentacji scenariusza dużo rozmawialiśmy z uczestniczkami szkolenia o roli języka równościowego - w tym o (nie)obecności form żeńskich w języku: o źródłach, stanie obecnym, konsekwencjach, możliwości zmiany. Temat był żywy dla uczestniczek, które zastanawiały się nad tym, czy nowe formy są prawidłowe, na ile społeczeństwo jest z nimi osłuchane, czy język odzwierciedla rzeczywistość i czy może ją kształtować.

W ten sposób na zajęciach z edukacji globalnej jako temat pojawiło się słowotwórstwo - jako proces tworzenia i upowszechniania żeńskich końcówek czy nowych wyrazów. Przyglądaliśmy się temu, jak języku polskich powstawały - i łatwo przyjmowały się nowe słowa ("przystanek", "serwer", "komputer", "informatyk") na określenie nowo powstałych rzeczy, zjawisk; i jak powstają żeńskie określenia dla zawodów, które wcześniej wobec braku dostępu kobiet do edukacji i rynku pracy były zdominowane przez mężczyzn. Zawodów, w których teraz pracują kobiety, jednak ich obecność znika z pola widzenia z powodu nieobecności żeńskich końcówek w języku potocznym.

Dr Katarzyna Mosiołek-Kłosińska, zajmująca się współczesną polszczyzną, mówi: "Jeśli formy żeńskie się przyjmą, to bardzo dobrze, bo one się odmieniają, a język polski lubi odmiany (o wiele łatwiej jest powiedzieć Rozmawiałem ze znaną polityczką niż Rozmawiałem ze znanym politykiem-kobietą). Ale żeby się przyjęły, muszą zostać zaakceptowane przez społeczeństwo".

Temat ten stał się dla nas horyzontalnym punktem odniesienia do rozmów o tym, czy język, którym posługujemy się edukując i komunikując się na co dzień może być świadomie wykorzystywanym środkiem przekazu postaw równościowych i włączających. Więcej na ten temat zostało zawarte w artykule: Język jako narzędzie edukacji globalnej.

  1. [kod dostępu:] http://genderexperts.files.wordpress.com/2012/10/rownosciowe_przedszkole_program.pdf (dn. 28.11.2012)