Jak poznawanie gier i zabaw przybliża realizację celów edukacji globalnej

Gry i zabawy to ważna część życia każdego dziecka – rozwijają, pozwalają poznać świat, socjalizują i uczą umiejętności współpracy z rówieśnikami, przynoszą radość, uczą. Wykorzystanie gier z różnych krajów w edukacji globalnej wpisuje się w realizację jej celów:

• dostarcza wiedzy na temat warunków życia rówieśników na poziomie lokalnym i w innych częściach świata,
• ułatwia dostrzeżenie i zrozumienie podobieństw i różnic, sprawia, że łatwiej szanować jest różnorodność,
• inspiruje do przemyślenia własnych postaw, wartości i zachowań,
• ułatwia zmianę perspektywy i spojrzenie na znane modele (wychowania, kooperacji, podejścia do przyrody, relacji w rodzinie i w grupie rówieśniczej) z nowych punktów widzenia,
• pomaga w przeciwdziałaniu negatywnym stereotypom i uprzedzeniom
• wzmacnia kompetencje międzykulturowe poprzez wymianę elementów związanych z tożsamością kulturową
• pomaga docenić wartość współpracy poprzez wspólne zadania
• rozwija umiejętności dialogu, umożliwia stawianie czoła konfliktom i radzenie sobie z nimi w sposób konstruktywny i systematyczny.

Warto też pamiętać, iż edukacja globalna ma być optymistyczna i przynosić nadzieję, powinna też sprawiać przyjemność. Samo stosowanie metod aktywnych, związanych z zabawą może pomagać w rozwijaniu umiejętności i wartości globalnych prowadzących do działania.1

Przybliżanie dzieciom różnorodności krajów, poznawanie rówieśników

Zapraszanie dzieci do poznawania gier i zabaw z innych krajów pozwala na lepsze poznanie różnorodności kultur mieszkańców świata. Pozwala na poznawanie go w perspektywie radosnej, szczęśliwej i beztroskiej, przełamującej rozpowszechnione obrazy jednostronnie i stereotypowo koncentrujące się na problemach krajów Globalnego Południa. Dzięki temu dzieci w Polsce mogą zobaczyć rówieśników podobnych do siebie, a gdy odkrywają różnice – mogą być one fascynującym źródłem inspiracji i refleksji. Kiedy Inny stanie się towarzyszem zabawy patykami, piłką czy lalką, będzie już blisko do tego, aby zaciekawić dziecko jego kulturą i uczyć tolerancji. W różnych miejscach na świecie dzieci czekają na pogodne letnie wieczory, aby móc bawić się do późna na podwórku – czy to dzięki temu, że późno zajdzie słońce, jak w Polsce, czy dzięki temu, że będzie pełnia księżyca, jak wokół równika. „Dzieci bawią się w dom, w wyimaginowaną dziecięcą wojnę, i to bez względu na to, czy żyją w kraju, w którym panuje pokój, czy cierpią, doświadczając wojny. Bawią się też w ciuciubabkę, grają w gry zręcznościowe. Dziewczynki przebierają lalki Barbie, wszyscy chętnie grają w gry komputerowe.2

Cenne inspiracje – zapomniane umiejętności

Dla rodziców i edukatorów przybliżanie dzieciom gier i zabaw z innych kontekstów kulturowych pozwala poddać pod refleksję sposób wychowywania dzieci w Polsce. Przypomnieć sobie można zabawy podwórkowe oparte na wykorzystaniu prostych materiałów, samodzielnie zbudowanych zabawek, które współczesnym dzieciom są już raczej nie znane. Przypomnienie niektórych z dziś już zapomnianych zabaw – wypartych przez gry komputerowe oraz zajęcia dodatkowe organizowane przez dorosłych – mogą wzbogacić dziecięcy czas o aktywności rozwijające zdolności motoryczne i umiejętności społeczne, takie jak umiejętność rozwiązywania konfliktów.

Uniwersalność gier i zabaw

W wielu, bardzo odległych krajobrazowo i kulturowo miejscach można odnaleźć zabawy, dzięki którym można przypomnieć sobie, że żyją tam ludzie niespodziewanie nam bliscy. Warto pokazywać, jak podobnie bawią się dzieci w różnych częściach świata, że ich rówieśnicy mieszkający na innych kontynentach nie różnią się od nich bardziej niż koleżanka z ławki, bo takich samych rzeczy się boją, podobne mają radości i smutki.

Szacunek dla różnic

W tradycyjnych zabawach, opowieściach czy zagadkach odnajdziemy także różnice, które można pokazywać jako treści, które nas wzbogacają. Tam, gdzie kultury opierają się na kolektywizmie i poczuciu wspólnoty nie ma miejsca na indywidualizm, skierowanie uwagi wyłącznie na siebie. W tradycyjnych kulturach olbrzymią rolę ma rodzina, rozumiana dużo szerzej niż w Polsce, jak wielopokoleniowy krąg osób spokrewnionych. Szacunek dla starszych, zarówno starszego rodzeństwa jak dziadka i babci, szacunek do historii rodziny, przodków i ich kultury to treści, o którymi chętnie inspirowalibyśmy nasze dzieci.”

Od zabawy do ekologii

Niezwykłą wartością może być też przybliżanie zabaw znanych dzieciom, żyjących na obszarach mniej zurbanizowanych niż Polska. Dzieci, które mają na co dzień bliższy kontakt z przyrodą, zwierzętami hodowlanymi, uprawą roślin, muszą dużo o tej przyrodzie wiedzieć. Dla nauczycieli i nauczycielek w Polsce zabawy z tego obszaru poznawania rzeczywistości mogą być niezmierzonym źródłem inspiracji i refleksji nad tym, jaki ogrom wiedzy o świecie omija nasze dzieci. Zabawy w rozpoznawanie drzew i innych roślin, wykonywanie miniaturek drzew i zwierząt oraz naśladowanie dźwięków ptaków i odgłosów zwierząt mogą być znakomitym polem do poznawania i budowania szacunku dla zasobów przyrody, uczenia odpowiedzialności za nią – kolejnego zakresu tematycznego edukacji globalnej.

1. Przewodnik po edukacji globalnej. Poradnik dla edukatorów: jak rozumieć i realizować edukację globalną. Opracowanie: Global Education Week Network, w porozumieniu z Centrum Północ-Południe Rady Europy – wyd. polskie Grupa Zagranica -Warszawa 2012
2. Gry i zabawy afrykańskie. Pod red. Marty Jackowskiej i Hanny Rubinkowskiej, Dom Wydawniczy ELIPSA 2011